Noel (ya da Doğuş Bayramı), esas olarak 25 Aralık‘ta dünya çapında Hristiyanların ve milyarlarca insanın İsa Mesih’in doğumunu anmak için kutladığı bir bayramdır. Doğuş bayramı, yani Noel, Hristiyanların yıllık ibadetlerinin merkezinde bulunur.
Advent, Noel bayramının öncüsüdür. Advent kelime olarak geliş anlamına gelmektedir. Hristiyanlar, Advent aracılığıyla İsa Mesih’in dünyaya gelişini kutlar. Advent ile Batı’da on iki gün süren ve Noel bayramına uzanan süreç, bayram zamanı olarak kabul edilir.
Noel günü, dünyanın birçok ülkesinde resmî tatildir. Ülkemizde ise Noel, kiliselerde kasım ayının son haftasından aralık ayının son haftasına kadar kutlanır. Hristiyanların çoğunluğu İsa Mesih’in tüm insanların günahı için ölmesi gerektiği ve bu yüzden dünyaya geldiği gerçeğini bilerek bayramı kutlarlar (Matta 20:28). Bunun dışında Hristiyan olmayanlar için de bu bayram bir tatil dönemidir. Dünyanın birçok ülkesinde bu zaman tatildir.
Yeni Ahit’te İsa’nın doğuşunu tasvir eden geleneksel Noel anlatısını görürüz. İsa Mesih’in Tevrat ve Zebur’da kendisi hakkında söylenmiş peygamberliklere uygun olarak Beytüllahim’de (Beytlehem) doğduğunu okuruz (Mika 5:2).
Tanrı’nın meleğinin İsrail’de yaşayan o anda nişanlı olan genç bir kıza Tanrı’nın Tevrat ve Zebur’da açıkladığı Mesih’in Meryem’den alınmış bir bedende dünyada yaşayacağını söylediğini görürüz ve Tanrı’nın Meryem’i bunun için seçtiğini okuruz. Bu haber melek tarafından Meryem’e müjdelenir. Meryem’in doğurma zamanı geldiğinde Roma devleti tarafından tüm dünyada düzenlenen nüfus sayımı yüzünden eşek sırtında 3 günlük mesafedeki sayım için bulunmaları gereken şehire gitmek zorunda kalırlar. Yusuf ve Meryem şehirlerine vardıklarında, nüfus sayımı nedeniyle oluşan kalabalık yüzünden kalacak yer bulamazlar ve bu nedenle onlara bir ahırda kalmaları gerektiği söylenir. Bu sırada Meryem İsa Mesih’i o ahırda doğurur. İsa Mesih’in tanrısal kimliği ile ilgili en önemli belirti doğumundan sonra meleklerin bu haberi çobanlara duyurmasıdır (Luka 1:1-80).
İsa’nın doğduğu ay kesin olarak bilinmemekle birlikte, dördüncü yüzyılın başlarında Katolik kilisesi, İsa’nın doğum tarihini 25 Aralık olarak belirler. Bu, Roma takvimindeki kış gündönümü tarihine karşılık gelir. Hristiyanların büyük bir kısmı, 25 Aralık’ta dünya çapında kullanılan sivil takvimlerde (evrensel olarak benimsenen Gregoryen takviminde) kutlama yapar. Bununla birlikte, Doğu Hristiyan Kiliselerinin (Ortodoks) bir kısmı, daha eski olan Jülyen takviminde 7 Ocak’a karşılık gelen tarihte Noel’i kutlamaktadır.
Hristiyanlar için, İsa’nın kesin doğum tarihini bilmekten çok Tanrı’nın dünyaya insanlığın günahlarına kefaret etmek için insan biçiminde geldiğine inanmak daha önemlidir. Bu Noel’i kutlamanın birincil amacı olarak kabul edilir. Hristiyanlar olarak tarihler ve sayılar yerine bayramın önemine odaklanmaya çalışırız. Çeşitli ülkelerde Noel ile ilişkilendirilen kutlama gelenekleri, Doğuş bayramının sevinç getiren anlamını güçlendirmek için vardır.
Hristiyanlar, İsa Mesih’in doğuşunun getirdiği sevincin anlamını bilerek bu bayramı kutlarlar. Doğuş bayramını kutlarken ise bayramın anlamını gösteren çeşitli gelenekleri ve sembolleri kullanırlar. Bu gelenekler bayramın önemini, amacını ve pratiklerini hatırlatmak için kullanılır.
Bu gelenekler ve semboller şu şekildedir:
Hediye verme; bir Advent takvimi veya Advent çelengi hazırlamak ve süreç boyunca çeşitli etkinliklerle advent (hazırlık veya hatırlatıcı) takvimini uygulamak, Noel müziği ve ilahileri dinlemek veya söylemek, bir Doğuş Bayramı filmi izlemek, özel bir yemek zamanı hazırlamak. Bunun yanında çevrede yapılan dekoratif değişiklikler Noel zamanının hatırlanmasına yardımcı olan gelenekleri beraberinde getirir.
Noel ağaçları, Noel ışıkları, İsa Mesih’in doğumunu gösteren biblolar, resimler, çelenkler, ökseotu ve çobanpüskülü gibi çeşitli Noel süslerinin sergilenmesi dekoratif olarak da evimizi veya çevremizi de bu sürece dahil etmek için kullanılır.
Doğuş bayramının içeriğinde aynı zamanda hediye verme etkinliği de uygulanır. Bu alışkanlık Tanrı’nın İsa Mesih’i dünyaya hediye ettiği ve insanların günahları için ölecek olan İsa Mesih’in insanlığa armağan edildiği düşüncesinden gelir. Bu görüş İncil’den alınmıştır (Romalılar 6:23). Bu yüzden Tanrı nasıl bize lütuf gösterdi ve hediye verdiyse biz de başkalarına aynı mutluluğu aktarmalıyız. Bu anlayış ile Noel bayramı genelde birinin bir başkasına hediye verdiği sevinç dolu bir ay olarak da düşünülebilir.
Hediye verme anlayışı Hristiyanlar arasında bin yıllardır süregelen bir gelenektir bu gelenek Hristiyan karakterlerin ortaya çıkması ile daha da bilinir hale gelmiştir. Bunlardan birisi de Noel Baba diye anılan Aziz Nikolas’tır. Bu değerli Tanrı adamı etrafında başkalarına verdiği hediyeler ile tanınmış ve daha sonra yaptığı iyilikler ve Noel’in esenlik veren anlayışını sergilediği için tüm dünyada bu yönü ile benimsenmiştir.
Noel’i benimseyerek onu bir bayram yerine tatil zamanı ve tüketim çılgınlığı için geçerli bir dönem olarak algılayan tatilci kesim ise yukarıda saydığımız tüm bu gelenekleri metalaştırarak ticaret malzemesi haline getirmiştir.
Doğuş Bayramının merkezinde “Müjde” ve “Umut” kavramları vardır.
Bu kavramlar hayatımızda büyük sorunların ve beklentilerin ardından gelen mutluluk ile birleşmesi sonucu oluşan duygulardır.
Ödenen bir borç, ölümcül bir hastalıktan kurtulmak, bir kazayı can ve mal kaybı olmadan atlatmak, kötü bir olayın sonucunda gelen sevinçli bir haber… kısacası bunların hepsi müjde ile alakalıdır Markos 16:15-16.
Hristiyanlar olarak Tanrı’nın, insanlığın muzdarip olduğu günah ve ölüm gibi karanlık bir dönemin sonunda bu soruna İsa Mesih ile çözüm getirdiği ve İsa Mesih’in bir ışık gibi parladığı gerçeği ile seviniriz (Yeşaya 9:2).
Bizim için İsa Mesih müjdedir. Karanlık dönemin sonundaki umuttur.
Tanrı’nın gerçekleştirdiği bu durumu anlayarak, Doğuş bayramında, hem hazırlığında hem de bayram haftasında mutluluk, birliktelik, umut, sevinç gibi birçok duyguyu yaşarız.
İsa Mesih sadece kendisine inananlar için gelmemiştir. Bütün dünya, tüm halklar için yeryüzüne gelmiştir (Luka 2:10) .
Bu yüzden bu sevinci elimizden geldiğince çevremize aktarmaya çalışırız. Doğuş Bayramı’nın umut getiren varlığı evinizi doldursun. Mutlu Noeller!