Kutsal Kitap’ın hızlı bir okuması, bu iki kişinin, peygamberler ve elçilerin, kilit kişiler olduğu fikrini destekleyecektir. Aynı mıdırlar yoksa farklı mıdırlar? Bu soruya yanıt arayalım.
Her ikisi de Tanrı’nın yetkili sözcüleridir. Yeni Antlaşma’da elçiler, Eski Antlaşma’da ise peygamberler önceliklidir. Bazıları elçilerin Eski Antlaşma peygamberlerinin yerini aldığını söyler ve bu bazı açılardan doğrudur. Ancak elçilere ek olarak Yeni Antlaşma peygamberleri de vardır (her ikisi de kilisenin temelidir; bkz. Efesliler 2:20 ve 3:5) ve bu nedenle aralarındaki ilişkiyi anlamanın daha iyi bir yolu, elçilerin genellikle peygamberlik görevlerini yerine getirdiğidir.
Peygamberler, elçilerden daha ‘durumsaldır’. Peygamberler, belirli zamanlarda, özellikle de antlaşmaya sadakatsizlik dönemlerinde belirli rollerle çağrılırlar. Eski Antlaşma boyunca var olmamışlardır, ancak krallık ve sürgün dönemlerinde — hem sürgün sırasında hem de sürgünden önce ve sonra —mesajlarına yoğunlaşmışlardır. Mesajlarının merkezinde, insanları Musa’nın önderliğinde verilen antlaşmaya sadakate geri çağırmak, kurtuluş için umut ve yaklaşan yargı mesajları vermek vardır. Genellikle çevrelerindeki tarihi, Tanrı’nın insanları tövbeye çağıran faaliyeti olarak yorumlarlar.
Elçiler, Mesih tarafından seçilmiş ve O’nun mesajını öncelikle İsrail’e duyurmakla görevlendirilmişlerdir (bkz. Matta 10; Markos 3:13-15). Tanrı’nın kurtarıcı planı ortaya çıktıkça, İsa’nın kim olduğunu ve ölümünü/dirilişini insanlara açıklayanlar oldular (bkz. Yuhanna 14:26, 15:26). Onlar da durumsal konularla ilgilenseler de (Pavlus’un mektuplarına bakın!), hizmetleri daha geniş ve zamansızdır (mektuplar tek tek kiliselere gönderilmiş olsa da genellikle diğer kiliselerde de okunması beklenen genelgelerdi).
Peygamberler, Tanrı’nın sözünü doğrudan Ruh’un esinlemesiyle, rüyalar aracılığıyla yada başka doğrudan yollarla Tanrı’dan alırlar (bkz. 2. Petrus 1:19-21). Elçiler ise hizmetlerinde ‘belirtiler ve harikalarla’ doğrulanmışlardır (bkz. Romalılar 15:19; 2. Korintliler 12:12; İbraniler 2:1-4). Elçiler ve peygamberler, Eski ve Yeni Antlaşma’yı yazan ya da bunların yetkili tanıkları olan kişilerdir (bkz. 1. Korintliler 2:13-16). Bir kitabın kanonik olarak kabul edilmesinin ölçütlerinden biri, peygamberlik ya da elçilikle bağlantılı olmasıydı.
Açıkça görüldüğü üzere, Peygamberler ve Elçiler Kutsal Yazılar’ı yazmaktan çok daha fazlasını yapmışlardır; diğer zamanlarda yaptıkları hizmet, öğretiş vb. de Ruh’un rehberliğiyle gerçekleşmiştir. Kutsal Yazılar’daki tanıklıkları, bizden binlerce yıl önce gerçekleşen hizmetlerini benimsememizi ve uygulamamızı sağlar.
Yasa’nın Tekrarı 13 ve 18 bize bir peygamberin özelliklerini anlatır. İsrailli olmaları beklenirdi, gelecekle ilgili söyledikleri gerçekleşmeliydi ve söyledikleri, önceki vahiyle uyumlu olmalıydı. Sahte peygamberler de İsrail’den gelebilir ancak öğretileri antlaşmaya aykırı olurdu. Bu, bir peygamberin ölümü anlamına gelen bir sınav olarak kabul edilirdi (bkz. Yeremya 23:9-40).
Bir elçinin, dirilmiş Rab’bi görmüş ve O’ndan doğrudan bir görev almış olması gerekirdi (bkz. Pavlus’un 1. Korintliler 9:1,2‘deki tartışmasına ve Elçilerin İşleri 1:12-26‘daki tartışmaya).
Sahte elçiler de olabilir; 2. Korintliler 10-13‘teki tartışmalara ve sahte öğretmenlerin/öğretisinin kınandığı diğer yerlere bakın (bkz. Yahuda; 2. Petrus 3; 1. Yuhanna 4:1-4; 1. Timoteos 4:1-6). Pavlus, Galatyalılar 1’de sahte bir elçiyi belirlemek için net bir kriter verir: Müjde’ye sadık kalmak.
Farnell’in bu ifadesi, peygamber ve elçi kavramlarına daha fazla açıklık getirmeye yardımcı olmaktadır. Peygamberlikle ilgili bir tartışmada şöyle demektedir: “Tanrı’dan gelen doğrudan vahiysel iletişime dayanan ve genellikle sıradan insani bir temelde bilinemeyecek bilgileri içeren Ruh esinli konuşmak temel özelliktir” (Farnell, s. 175).
Başka bir deyişle, peygamberlik sadece öğretmek, vaaz vermek ya da müjdelemek değildir; peygamberlik doğaüstünü içerir.
Elçilerin ve peygamberlerin hizmeti, Tanrı’nın yazılı sözü aracılığıyla yaşamlarımızda devam eder. Kilisenin temeli oldukları için (Efesliler 2:20 ve 3:5), onların hizmetini Eski ve Yeni Antlaşma’nın ilk dönemleriyle sınırlamak en iyisi gibi görünmektedir. Bu iki kişinin hizmetinin devam edip etmediği ya da sona erdiği konusundaki tartışmalar için aşağıdaki makaleye bakabilirsiniz: Kutsal Ruh: Kişisi ve Eylemi (2. Bölüm).
Kaynakça:
F David Farnell, “When will the gift of prophecy cease,” Bibliotheca Sacra (April-June 1993, vol 150 Number 596), pg 171-202.
Hans Dieter Betz, ‘Apostle,’ Anchor Bible Dictionary, chief editor David Noel Freedman, Volume 1 (New York: Doubleday, 1992), s 309-311
W. C. Robinson, “Apostle,” International Standard Bible Encyclopedia, general editor Geoffrey W. Bromiley (Grand Rapids, Eerdmans, 1979), s 192-195
R. David Rightmire, “Apostle,” Evangelical Dictionary of Biblical Theology, editor Walter Elwell (Grand Rapids, Baker Books, 1996), s 33-35
Walter C. Kaiser, “Prophet, Prophetess, Prophecy,” Evangelical Dictionary of Biblical Theology, editor Walter Elwell (Grand Rapids, Baker Books, 1996), s/ 641-647.